Vergi Affı Yasası Neler Getiriyor?
Vergi Affı Yasası Nedir?
7440 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 12 Mart 2023 tarihinde resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Toplam 25 maddeden oluşan bu kanun ile vergisel konularda af niteliğinde düzenlemeler yapılmıştır.
Bu af yasası ile,
- bazı vergiler Devletçe kendiliğinden silinmekte,
- bazı vergiler için de mükellef beyanına dayalı olarak vergi affı getirilmekte,
- bazı kurumlar vergisi mükelleflerine de ek vergi salınmaktadır.
Silinen Vergiler Nelerdir?
Vergi dairelerince takip edilen vergilerden,
- vadesi 31 Aralık 2022 tarihinden önce olan,
- 1 Ocak 2023 tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan
asli ve fer’i vergi alacaklarının toplamı 2.000 Türk lirasını aşmayanların tahsilinden vazgeçilir.
Af Yasasının Kapsamı Nedir?
Vergi affı niteliğindeki bu düzenlemeler genel olarak şöyle sıralanabilir:
- Kesinleşen vergi alacakları,
- Kesinleşmemiş veya dava safhasında bulunan vergi alacakları,
- İnceleme ve tarhiyat aşamasında bulunan işlemler,
- Matrah ve vergi artırımı,
- İşletme kayıtlarının düzeltilmesi,
Ek Vergi Nedir?
2022 yılına ilişkin verilen kurumlar vergisi beyannamesindeki matrahlar üzerinden % 10 oranında ek vergi hesaplanacaktır.
Hangi Vergiler Af Kapsamındadır?
31 Aralık 2022 tarihinden önceki dönemlere ilişkin
vergi,
vergi cezaları,
gecikme faizleri,
gecikme zamları
Kanunda belirtilen şartlarla affa uğramaktadır. Ancak, 2022 yılı geçici vergileri af kapsamında değildir.
Başvuru süreleri nelerdir?
Af kanunundan yararlanmak için mükelleflerin 31 Mayıs 2023 tarihine kadar başvurmaları ve peşin veya ilk taksit ödemelerini 30 Haziran 2023 tarihine kadar yapmaları gerekmektedir. Deprem bölgesi gibi mücbir sebep ilan edilen yerlerde bu süreler 31 Ekim 2023 ve 30 Kasım 2023 tarihleri olarak uygulanacaktır.
Kesinleşmiş Alacak Nedir?
Vergisi tahakkuk etmiş ve ödeme süresi başlamış olan her alacak kesinleşmiş vergi alacağıdır ve affa tabidir.
12 Mart 2023 tarihi itibariyle, vadesi geldiği halde ödenmemiş veya ödeme süresi başlamış ancak henüz geçmemiş vergilerin
Tamamı ile
bunlara bağlı gecikme faizi ve gecikme zammı gibi fer’i amme alacakların yerine 12 Mart 2023 tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar
- 31 Mayıs 2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) ilgili Vergi Dairesine başvuruda bulunmaları,
- Ödenecek tutarların ilk taksitini 30 Haziran 2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil), diğer taksitlerini ise bu tarihi takip eden aylık dönemler hâlinde azami kırk sekiz eşit taksitte ödemeleri
şartıyla geriye kalanın (ferilerin) tamamı silinecektir.
Gecikme zammı oranı halen her ay için ayrı ayrı % 2,5 oranındadır. Ancak, Yİ-ÜFE aylık değişim oranları: Türkiye İstatistik Kurumunun her ay için belirlediği
- 31 Aralık 2004 tarihine kadar toptan eşya fiyatları endeksi (TEFE) aylık değişim oranlarını,
- 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren üretici fiyatları endeksi (ÜFE) aylık değişim oranlarını,
- 1 Ocak 2014 tarihinden itibaren yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) aylık değişim oranlarını,
- 1 Kasım 2016 tarihinden itibaren aylık % 0,75 oranını (bu Kanunun yayımlandığı ay dâhil)
ifade eder. Aftan yararlanılması halinde 3,33 kat daha az zam uygulanmaktadır.
Peşin Ödeme Mümkün mü?
Taksitlendirme yerine Peşin ödeme yapmak da mümkündür: Bu halde indirimden yararlanılır.
Hesaplanan tutarların tamamının ilk taksit ödeme süresi içinde yani 30/Haziran/2023 tarihine kadar peşin olarak ödenmesi hâlinde,
1) Katsayı uygulanmayacaktır,
2) Fer’i alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarların %90’ının tahsilinden vazgeçilecektir.
Taksitle Ödenmek İstenmesi Durumu
Hesaplanan tutara katsayılar uygulanarak bir artırım yapılmaktadır.
Taksitlendirmede 12, 18, 24, 36 veya 48 eşit taksitte ödeme seçeneklerinden birinin tercih edilmesi gerekmektedir.
Seçilen taksit süresinden daha uzun bir sürede ödeme yapılamaz.
Katsayılar nelerdir?
1) On iki eşit taksit için (1,09),
2) On sekiz eşit taksit için (1,135),
3) Yirmi dört eşit taksit için (1,18),
4) Otuz altı eşit taksit için (1,27),
5) Kırk sekiz eşit taksit için (1,36),
Hesaplanan tutarlar katsayı ile çarpılır ve bu tutar da taksit sayısına bölünmek suretiyle aylık dönemler hâlinde ödenecek taksit tutarı hesaplanır.
Taksitler Ödenmezse Ne Olur?
- Bir takvim yılında üçten fazla taksitin süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi hâlinde
bu Kanun hükümlerinden yararlanma hakkı kaybedilir.
Ancak, Ödenmesi gereken
birinci ve
ikinci taksitlerin
ödeme sürelerinde ve tam ödenmesi koşuluyla, kalan taksitlerden;
bir takvim yılında üç veya daha az taksitin,
süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi hâlinde,
ödenmeyen veya eksik ödenen taksit tutarlarının son taksiti izleyen ayın sonuna kadar hesaplanacak geç ödeme zammı ile birlikte ödenmesi şartıyla bu aftan yararlanılır.
Kesinleşmemiş veya dava safhasında bulunan alacaklar nelerdir?
Bu tür alacaklar henüz ödeme süresi başlamamış olan vergi alacaklarıdır.
12 Mart 2023 tarihi itibariyle
- dava açılmış ya da
- dava açma süresi henüz geçmemiş olan
ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatlarında;
- vergilerin %50’si ile
- bu tutara ilişkin faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı yerine 12 Mart 2023 tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın
tamamen ödenmesi şartıyla geriye kalanların tamamının tahsilinden vazgeçilir.
Ancak, mahkemelerce bir karar verilmişse, bu kararın;
- a) Mükellef lehine olması halinde (Terkine ilişkin karar olması hâlinde),
- vergilerin %10’u ile
- bu tutara ilişkin faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı yerine 12 Mart 2023 tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın;
tamamen ödenmesi şartıyla geriye kalanlar silinecektir.
- b) Kısmen mükellefin lehinde olması halinde (Tasdik veya tadilen tasdike ilişkin karar olması hâlinde),
- tasdik edilen vergilerin tamamı,
- terkin edilen vergilerin %10’u ile
- bu tutarlara ilişkin faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı yerine 12 Mart 2023 tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın
tamamen ödenmesi şartıyla geriye kalanlar silinecektir.
İnceleme ve tarhiyat safhasında bulunan işlemler nelerdir?
Bunlar vergi inceleme elemanlarınca incelemesi yürütülen işlemlerdir.
31 Aralık 2022 öncesine ilişkin olarak, 12 Mart 2023 tarihinden önce başlanıldığı hâlde, tamamlanamamış olan vergi incelemeleri ile takdir, tarh ve tahakkuk işlemlerine devam edilir.
Bu işlemlerin tamamlanmasından sonra
- tarh edilen vergilerin % 50’si ile
- bu tutara gecikme faizi yerine 12 Mart 2023 tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar ile gecikme faizinin tamamının,
ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yazılı başvuruda bulunularak,
ilk taksit ihbarnamenin tebliğini izleyen aydan başlamak üzere aylık dönemler hâlinde 12 eşit taksitte ödenmesi şartıyla geriye kalan kısmın tamamının tahsilinden vazgeçilir.
Matrah ve vergi artırımı nasıl yapılır?
Vergi mükellefleri
- gelir vergisi,
- kurumlar vergisi ve
- katma değer vergisi matrahlarını
artırarak 12 eşit taksitte ödemeleri hâlinde, kendileri hakkında artırımda bulunulan yıllara ilişkin olarak bu vergi türleri için daha sonra başka bir tarhiyat yapılmaz.
Her bir vergi türü itibariyle artırılabilecek en az matrah tutarları ve uygulanacak vergi oranları belirlenmiştir. 2018 yılından 2022 yılına kadar, bu yıl dahil olmak üzere matrah artırımı yapılabilecektir.
Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin yıllık beyannamelerindeki matrahlarını
2018 yılı için %35,
2019 yılı için %30,
2020 yılı için %25,
2021 yılı için %20,
2022 yılı için %25
oranından az olmamak üzere artırırlar.
Artırılan matrahlar üzerinden % 20 oranında vergi hesaplanır. Ancak, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, artırımda bulunmak istedikleri yıla ait
- yıllık beyannamelerini kanuni sürelerinde vermiş,
- bu vergilerini ve damga vergisini süresinde ödemiş,
- borç yapılandırma imkanından yararlanmamış,
olmaları şartıyla artırılan matrahları %15 oranında vergilendirilir.
Mükellefler,
- ücret,
- yıllara sari inşaat hakkediş bedelleri,
- dağıtılan kar payları,
- kira ve serbest meslek ödemeleri,
- çiftçi ve esnaf muaflığından yararlananlara yapılan ödemeler
üzerinden stopaj gelir veya stopaj kurumlar vergisini de artırarak 12 eşit taksitte ödemeleri hâlinde, aftan yararlanabilirler.
Örneğin, işçi çalıştıran mükellefler, ücret ödemelerine ilişkin gayrisafi tutarların yıllık toplamı üzerinden
2018 yılı için %6,
2019 yılı için %5,
2020 yılı için %4 ve
2021 yılı için %3
oranından az olmamak üzere hesaplanacak gelir vergisini artırırlar.
Katma değer vergisi mükellefleri, her bir vergilendirme dönemine ilişkin beyannamelerindeki hesaplanan katma değer vergisinin yıllık toplamı üzerinden
2018 yılı için %3,
2019 yılı için %3,
2020 yılı için %2,5
2021 yılı için %2,
2022 yılı için %2 oranından
az olmamak üzere belirlenecek katma değer vergisini, vergi artırımı olarak beyan ederler.
Ancak,
- Sonraki dönemlere devreden katma değer vergisi yönünden,
- İhraç kaydıyla teslimlerden veya iade hakkı doğuran işlemlerden doğan terkin ve iade işlemleri ile,
- Müteselsil sorumluluk kapsamındaki işlemlerle ilgili,
Vergi incelemesi yapılabilir. Bununla birlikte, Sonraki dönemlere devreden katma değer vergisi yönünden yapılan incelemelerde artırım talebinde bulunulan dönemler için tarhiyat yapılamaz.
Matrah veya vergi artırımında bulunulması, 12 Mart 2023 tarihinden önce başlanılmış olan vergi incelemeleri ile takdir işlemlerine engel teşkil etmez. Ancak, artırımda bulunan mükellefler hakkında başlanılan vergi incelemeleri ve takdir işlemlerinin, belli şartlar altında, 21 Mart 2023 tarihine kadar sonuçlandırılamaması hâlinde, bu işlemlere devam edilmez.
Peşin Ödeme İndirimi Var mı?
Matrah veya vergi artırımı sonucunda tahakkuk eden vergilerin tamamının ilk taksit ödeme süresi içinde peşin olarak ödenmesi hâlinde, bu vergilerden (damga vergisi hariç) % 10 indirim yapılır.
Matrah/vergi artırımından yararlanamayacaklar kimlerdir?
Önceki düzenlemelerde olduğu gibi,
- Defter, kayıt ve belgeleri yok eden tahrifat yapanlar,
- Sahte belge düzenleyenler,
- VUK 359/ç fıkrasında yer alan fiilleri işleyenler,
(ödeme kaydedici cihaz mührünü kaldıran, donanım veya yazılımını değiştiren veya yetkilendirilmiş olsun ya da olmasın ödeme kaydedici cihazın hafıza birimlerine, elektronik devre elemanlarına veya harici donanım veya yazılımlarla olan bağlantı sistemine ya da kayıt dışı satışın önlenmesi için kurulan elektronik kontrol ve denetim sistemleri veya ilgili diğer sistemlere fiziksel veya bilişim yoluyla müdahale ederek; gerçekleştirilen satışlara ait mali belge veya bilgilerin cihazda kayıt altına alınmasını engelleyen, cihazda kayıt altına alınan bilgileri değiştiren veya silen, ödeme kaydedici cihaz veya bağlantılı diğer donanım ve sistemler ya da kayıt dışı satışın önlenmesi için kurulan elektronik kontrol ve denetim sistemleri veya ilgili diğer sistemler tarafından Hazine ve Maliye Bakanlığı veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarına elektronik ortamda iletilmesi gereken belge, bilgi veya verilerin iletilmesini önleyen veya bunların gerçeğe uygun olmayan şekilde iletilmesine sebebiyet verenler)
- Terör suçundan hüküm giyenler,
- Milli güvenliğe karşı işlenen suçlar nedeniyle haklarında soruşturma ve kovuşturmalar kapsamında vergi incelemesi yapılması, terörün finansmanı suçu veya aklama suçu kapsamında inceleme ve araştırma yapılması talep edilenler,
Matrah/vergi artırımından yararlanamayacaktır.
İşletme kayıtlarının düzeltilmesi nasıl olacaktır?
- Ya İşletmede mevcut olduğu hâlde kayıtlarda yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar,
- Ya da kayıtlarda yer aldığı hâlde işletmede bulunmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar ile
- Kayıtlarda yer aldığı hâlde işletmede bulunmayan kasa mevcudu ve ortaklardan alacaklar
hakkında düzeltme işlemleri af yasası kapsamında yapılabilecektir.
- Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, işletmelerinde mevcut olduğu hâlde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşları rayiç bedel üzerinden defterlerine kaydedebilirler. Makine, teçhizat, demirbaş ve emtiaların bedeli üzerinden tabi olduğu oranların yarısı esas alınarak katma değer vergisi hesaplanır ve ayrı bir beyanname ile sorumlu sıfatıyla beyan edilerek, 31 Mayıs 2023 tarihine kadar ödenir.
- Kayıtlarında yer aldığı hâlde işletmelerinde mevcut olmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlarını,
- emtialar bakımından kâr oranı,
- makine, teçhizat ve demirbaşlar bakımından rayiç bedelleri
üzerinden fatura düzenleyerek kayıt ve beyanlarına intikal ettirebilirler. Buna göre ödenmesi gereken katma değer vergisi, ilk taksit 31 Mayıs 2023 tarihinde, diğerleri takip eden birinci ve ikinci ayda olmak üzere üç eşit taksitte ödenir.
- Bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri, 31/Aralık/2022 tarihi itibarıyla düzenleyecekleri bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları ve ortaklarından alacaklı bulunduğu net tutarları üzerinden %3 oranında hesaplanacak vergiyi 31 Mayıs 2023 tarihine kadar ödeyerek kayıtlarını düzeltebilirler.
Ek vergi nedir ve nasıl hesaplanır?
Ek vergi af yasası ile birlikte gelmiştir. Aftan yararlanılsın veya yararlanılmasın bu verginin ödenmesi gerekmektedir.
Ek verginin mükellefleri Kurumlar Vergisi Kanununda sayılan mükelleflerdir. Buna göre;
- a) Sermaye şirketleri,
- b) Kooperatifler,
- c) İktisadi kamu kuruluşları,
ç) Dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmeler,
- d) İş ortaklıkları,
ek verginin mükellefidirler.
6/2/2023 tarihi itibarıyla
- Adana,
- Adıyaman,
- Diyarbakır,
- Elazığ,
- Gaziantep,
- Hatay,
- Kahramanmaraş,
- Kilis,
- Malatya,
- Osmaniye ve
- Şanlıurfa İlleri ile
- Sivas İlinin Gürün İlçesinde
kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunanlar ek vergiden muaftır.
Ek verginin konusu kurum kazancının tespitinde dikkate alınan istisna ve indirim tutarları ile indirimli kurumlar vergisine tabi matrahlardır.
Verginin hesaplanması, beyanı ve ödenmesi
2022 yılına ilişkin verilen kurumlar vergisi beyannamesindeki matrahlar üzerinden % 10 oranında ek vergi hesaplanacaktır.
Ödeme süresi
Hesaplanan ek vergi, ilk taksiti kurumlar vergisinin ödeme süresi (Nisan 2023) içerisinde, ikinci taksiti ise bu süreyi takip eden dördüncü ay (Ağustos 2023) içerisinde olmak üzere iki eşit taksit halinde ödenecektir.
Eser Sevinç
Yeminli Mali Müşavir
